ენათა ფლობის ზოგადევროპული კომპეტენციები

ენების სწავლისა და სწავლების თანმიმდევრული მეთოდების დანერგვისა და გამჭვირვალობის უზრუნველყოფის მიზნით ევროპის საბჭოს საერთაშორისო სამუშაო ჯგუფმა შეიმუშავა ენათა ფლობის ზოგადევროპული კომპეტენციები (CEFR). 

ამ დოკუმენტის მიხედვით ენის შემსწავლელის/გამომყენებლის ზოგადი კომპეტენციები შედგება ოთხი ქვეკატეგორიისგან:

1.                    დეკლარაციული ცოდნა – მიიღწევა გამოცდილების (ემპირიული ცოდნა) ან ფორმალური სწავლების შედეგად (აკადემიური ცოდნა).

2.                    უნარები და „ნოუ–ჰაუ“ – სხვადასხვა დავალების შესრულების უნარები.

3.                    ეგზისტენციური კომპონენტები – ინდივიდუალური მახასიათებლები, პიროვნული თვისებები და სხვებისადმი დამოკიდებულება.

4.                    სწავლის უნარი – გამოცდილების მიღების და უკვე არსებული ცოდნის ახალთან ინტეგრირების უნარი.

აღნიშნული დოკუმენტის თანახმად ენის შემსწავლელის კომუნიკაციურ კომპეტენციებში ერთიანდება:

·         ლინგვისტური კომპეტენციები – ფონეტიკა, მორფოლოგია, ლექსიკა და სინტაქსი.

·         სოციოლინგვისტური კომპეტენციები – მიმართვის ფორმები სხვადასხვა წრისა თუ ფენის საზოგადოებასთან.

·         პრაგმატული კომპეტენციები – სხადასხვა სიტუაციასა თუ გარემოში შესაბამისად მოქცევის უნარი.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ენის ზოგადი და კომუნიკაციური კომპეტენციების საფუძველზე, ენის შემსწავლელი იყენებს იმ უნარებსა და სტრატეგიებს, რომლებიც მოსახერხებელია ნებისმიერი წერითი თუ ზეპირი აქტივობების შესასრულებლად: რეცეფცია, პროდუცირება, ინტერაქცია, მედიაცია.

ენათა ფლობის დონეების ზოგადევროპული სისტემა ენის გამოყენების სამ მნიშვნელოვან დონეს გამოყოფს:

1.      ენის ფლობის ყველაზე დაბალი დონე;

2.      ენის დამოუკიდებლად გამოყენების დონე;

3.      ენის პროფესიული ფლობის დონე.

ზოგადევროპული ენის პოლიტიკა ითვალისწინებს ენათა ფლობის 6 დონიან სისტემას:

      A                                             B                                               C

 ელემენტარული                  დამოუკიდებელი                      პროფესიული

      

A1                     A2                B1                       B2                  C1                       C2                                               

A1 - ენის გასაღები; A2 – ენის საფუძველი;

B1 – ზღვრული; B2 – ზღვრული განვითარებული;

C1 – პროფესიული; C2 – სრულყოფილი. (ვოლდემარ მარტინიუკი, ენობრივი კომპეტენციების ევროპული სტანდარტები).

ენის ფლობის დონეების ზრდადობას განსაზღვრავს ენის გამომყენებლის უნარი – „შემიძლია გავაკეთო“. ენის ფლობის ექვს დონედ დაყოფა საკმარისი არ აღმოჩნდა. შეირჩა დესკრიპტორები მოსმენის, კითხვის, საუბრისა და წერისათვის. ამ ენობრივი აქტივობების ენათა ფლობის ექვს პროფესიულ დონესთან დაკავშირებით მივიღეთ თვითშეფასების ტაბულა სწავლის შედეგების ზოგადი დესკრიპტორების გამოყენებით (ფრანსის გულიე, ევროპის საბჭოს ენათა სწავლების ინსტრუმენტები).